- Vì sao câu chuyện giá điện luôn gây tranh luận?
- Vì sao cứ sau một thời gian bạn lại được dùng “giá điện mới nhất”?
- Biểu giá điện 1 giá – Đơn giản, dễ tính, dễ kiểm soát hóa đơn
- Giá điện bậc thang – Công bằng cho người dùng ít, khuyến khích tiết kiệm
- Giá điện 2 thành phần – Minh bạch, công bằng dài hạn
- So sánh nhanh qua ví dụ 150 kWh & 400 kWh/tháng:
- Vì sao EVN chọn cơ chế tính tiền điện này?
- Bạn nên làm gì với cách tính tiền điện mới nhất này?
- Những hiểu lầm phổ biến về giá điện
- 9 thói quen tiết kiệm điện mà bạn cần có
- Hiểu đúng giá điện để bớt căng thẳng mỗi khi có “giá điện mới”
Vì sao câu chuyện giá điện luôn gây tranh luận? #
Nếu bạn để ý, thì mỗi lần có thông tin về việc tăng giá điện, thì cộng đồng mạng lại rộ lên tranh luận:
- Tại sao tiền điện nhà tôi tăng bất thường?
- Điện bậc thang có công bằng không?
Hay mới đây nhất là chuyện “Điện 2 thành phần là gì mà nghe phức tạp quá?”.
Điện là nhu cầu thiết yếu, gắn liền với từng hộ gia đình, từng cửa hàng, doanh nghiệp. Thế nhưng, cách tính tiền điện ở Việt Nam lại chưa bao giờ là chuyện đơn giản.
Trong bài viết này, DVN sẽ giúp bạn hiểu rõ:
- Khái niệm của 3 loại cơ chế giá điện phổ biến: điện 1 giá, điện bậc thang và điện 2 thành phần.
- So sánh ưu điểm và hạn chế để thấy sự khác biệt.
- Phân tích tác động thực tế tới từng nhóm người dùng.
Vì sao cứ sau một thời gian bạn lại được dùng “giá điện mới nhất”? #
Khi nghe đến cập nhật mới, như là tin tức Iphone 17 mới nhất thì ai cũng hào hứng. Nhưng nếu là tin bạn sẽ được update “giá điện mới nhất” thì tâm trạng của chúng ta lại thay đổi hoàn toàn.
Tại sao lại như vậy?
Nhiều người thường bức xúc khi thấy thông tin “từ tháng sau áp dụng giá điện mới”, và cảm giác đầu tiên là: “Lại tăng nữa à?”. Điều này là hoàn toàn đúng vì đa số chúng ta đã quen với “biểu giá điện cũ”. Và thực ra là đang cảm thấy ổn với nó rồi.
Nhưng thực tế, việc thay đổi cách tính giá điện không chỉ đơn giản là tăng giá. Đây còn là quá trình cập nhật cơ chế tính toán để phù hợp với chi phí sản xuất – phân phối – tiêu thụ điện từ nhà nước:
- Khi giá nhiên liệu (than, khí, dầu) biến động, chi phí sản xuất điện thay đổi → giá điện cần điều chỉnh để phản ánh đúng thực tế.
- Khi có chính sách hỗ trợ người dân (ví dụ giữ giá, giảm giá trong dịch COVID-19), giá điện cũng được “chốt” lại để bảo vệ người dùng.
- Khi xuất hiện cơ chế tính giá mới (như đề xuất điện 2 thành phần), người dân được trải nghiệm thêm một lựa chọn để công bằng hơn giữa các nhóm hộ gia đình.
Nói cách khác, mỗi lần có “giá điện mới nhất” là một lần bạn được hưởng cơ chế tính mới hơn. Nó có thể giúp kiểm soát hóa đơn tiền điện tốt hơn nếu hiểu rõ cách áp dụng. Đây mới chính là mục tiêu của chúng tôi khi làm nội dung này.
Và để hiểu rõ cơ chế này, bạn cần nắm được 3 khái niệm quan trọng: giá điện 1 giá, giá bậc thang và giá 2 thành phần.
Vậy thì bạn hãy cùng với DVN phân tích từng loại giá điện để xem: bạn đang được lợi ở chỗ nào, và nên tận dụng ra sao để không cảm thấy mình luôn bị thiệt thòi.
Biểu giá điện 1 giá – Đơn giản, dễ tính, dễ kiểm soát hóa đơn #
Điện 1 giá là gì? #
Thật vậy, để hiểu khái niệm điện 1 giá là gì thì rất đơn giản. Đây là hình thức mà bạn trả một mức giá duy nhất cho toàn bộ số điện đã dùng, bất kể ít hay nhiều.
Ví dụ:
Giả sử biểu giá điện 1 giá là 2.000đ/kWh.
- Hộ dùng 150 kWh/tháng → trả 300.000đ.
- Hộ dùng 400 kWh/tháng → trả 800.000đ.
Quá dễ tính toán đúng không các bạn?
Lợi ích của cách tính tiền điện 1 giá #
Vậy thì với cơ chế tính tiền điện này bạn được lợi ở đâu?
- Dùng bao nhiêu thì hóa đơn tiền điện tính bấy nhiêu.
- Không cần lo mình “vượt bậc” hay phải tính toán quá chi tiết.
- Những hộ gia đình dùng nhiều điện ổn định (ví dụ: gia đình đông người, có máy lạnh, máy giặt, bếp điện…) thường dễ kiểm soát chi phí hơn vì không bị nhảy sang mức giá cao nhất.
- Người thuê trọ, căn hộ dịch vụ hoặc chủ nhà cho thuê cũng thích hợp vì việc tính tiền điện trở nên minh bạch và đơn giản.
Cho nên cơ chế điện 1 giá phù hợp nếu bạn muốn sự ổn định và minh bạch trong thanh toán, không phải đau đầu tính toán.
Hạn chế khi tính tiền điện 1 giá #
Nhưng mà cách tính tiền điện 1 giá này cũng có nhiều điểm bất lợi lắm:
- Hộ dùng ít điện phải trả cao hơn so với bậc thang (300k thay vì 260k cho 150 kWh). Chỗ này chính là số đông người dùng điện sinh hoạt của chúng ta đây nè các bạn
- Không khuyến khích tiết kiệm, vì dùng ít hay nhiều thì giá trên mỗi kWh vẫn giống nhau. Nó có nghĩa là nhiều nơi sẽ dùng điện rất lãng phí, nếu họ “xin được” cách đăng ký điện 1 giá dưới hình thức nào đó (mà bạn… không đủ điều kiện đăng ký điện 1 giá như họ).
Tóm lại: bảng giá điện 1 giá phù hợp với hộ dùng nhiều; thiệt cho hộ dùng ít. Thời điểm 2025 mà áp bảng giá điện 1 giá này cho điện sinh hoạt thì ai cũng khóc hết.
Giá điện bậc thang – Công bằng cho người dùng ít, khuyến khích tiết kiệm #
Tiền điện bậc thang là gì? #
Đúng như tên gọi của nó, tiền điện bậc thang được chia thành nhiều bậc giá như từng bậc thnag mà bạn đi vậy thôi. Và nếu bạn càng dùng nhiều thì phần vượt bậc càng đắt.
Ví dụ: (giả định)
- Bậc 1: 0–100 kWh: 1.600đ/kWh
- Bậc 2: 101–200 kWh: 2.000đ/kWh
- Bậc 3: 201–400 kWh: 2.500đ/kWh
Tính thử xem vài hộ gia đình dùng điện ra sao nhé!
- Hộ dùng 150 kWh → 260.000đ.
- Hộ dùng 400 kWh → 760.000đ.
Vậy là bạn thấy với cách tính giá điện bậc thang này thì nếu bạn dùng ít (như hộ 150 kWh) cũng tiết kiệm được 40K đấy). Thực ra thì 40K cũng không bao nhiêu, nhưng mà tháng nào cũng 40K, mà nó kéo dài đến khi bạn “giã từ cuộc sống” thì cũng kha khá đấy. Nó khoảng 28.800.000 đ nếu bạn sống đến 60 tuổi.
Tính tiền điện bậc thang có ưu điểm gì? #
Lợi ích mà bạn thấy rõ:
- Hộ dùng ít điện được hưởng giá rẻ hơn so với 1 giá.
- Khuyến khích tiết kiệm điện.
Điều này có nghĩa là cơ quan chức năng đang áp dụng bảng giá điện bậc thang mới nhất để mà người dân có mức chi phí sinh hoạt phù hợp. Chứ họ chưa cho các bên bán điện áp dụng giá điện theo thị trường. Mà giá điện theo thị trường thì phụ thuộc vào cung – cầu. Trong hầu hết tình huống thì họ sẽ phải có lợi nhuận kinh doanh mua bán điện nữa.
Hạn chế của giá điện bậc thang hộ gia đình #
Dĩ nhiên là cách tính giá tiền điện này cũng có điểm bất lợi:
- Hộ gia đình đông người, dùng nhiều điện dễ bị “nhảy bậc”, hóa đơn đội lên cao nhanh. Nghĩa là gia đình đông con cháu, nhiều thế hệ sống chung thì bỗng dưng thấy tiền điện tăng đột biến là dễ hiểu
- Một số người dùng cảm giác ấm ức vì bị “phạt” chỉ vì nhu cầu sinh hoạt lớn. Tôi đang là khách hàng mua điện, thì phải khuyến mãi cho tôi chứ nhỉ?
Tóm lại là: Cách tính tiền điện sinh hoạt theo bậc thang này phù hợp với hộ ít người, tiết kiệm; thiệt cho hộ đông người, nhu cầu cao. Có chăng chỉ là mức điện bậc thang (hay còn gọi là mức thang tiền điện) bao nhiêu thì EVN cần có điều chỉnh hợp lý ở từng thời kỳ mà thôi (quan điểm của người dùng).
Giá điện 2 thành phần – Minh bạch, công bằng dài hạn #
Giá điện 2 thành phần là gì? #
Khái niệm thì nó nghe khô khan và khó hiểu. Điều này hoàn toàn đúng vì người làm chính sách chủ yếu dùng thuật ngữ chuyên môn mà thôi.
Bỏ qua điều đó thì bạn chỉ cần hiểu là hóa đơn tiền điện của bạn sẽ gồm 2 phần cộng lại:
Phần 1: Phí cố định:
Phần phí này là phí công suất sử dụng điện, hoặc phí lắp đặt công tơ điện. Đó cũng có thể là phí kéo đường dây điện từ tủ điện tổng đến nhà bạn (như lắp internet thời kì đầu vậy thôi).
Ví dụ là họ sẽ thu 100.000đ/tháng cho nhà ông A vì ông A ở xa trạm điện tổng, còn bạn thì chỉ 5K/tháng vì bạn ở ngay sát bên trạm điện đó.
Phần 2: Phí điện năng tiêu thụ:
Đây chính là tiền điện mà bạn dùng thực tế.
Ví dụ:
- Mức tính tiền điện sinh hoạt cố định 1.800đ/kWh, hoặc
- Mức tiền điện bậc thang như Quyết định tăng giá điện mới nhất (Quyết định 1279/QĐ-BCT ngày 09/05/2025 của Bộ Công Thương)
Ví dụ:
- Hộ dùng 150 kWh → 100.000 + (150 × 1.800) = 370.000đ.
- Hộ dùng 400 kWh → 100.000 + (400 × 1.800) = 820.000đ.
Vậy thì phần phí cố định mà dự thảo giá điện 2 thành phần thực ra nó như kiểu phí thuê bao của nhà mạng viễn thông với thuê bao trả sau ấy. Bạn hiểu như vậy là đơn giản nhất.
Ưu điểm khi đề xuất giá điện 2 thành phần #
Chúng tôi tin rằng nhiều bạn sẽ nghĩ ngay rằng: “Ủa, đâu có lợi gì cho tôi đâu. Hay là chỉ có lợi cho cái ông đề xuất giá điện 2 thành phần là EVN thôi?”
Bạn hoàn toàn đúng vì trước nay EVN ít công bố cách tính giá tiền điện. Nên bạn không thấy được vì sao có giá đó là dễ hiểu.
Nhưng mà bạn hãy xem xét tình huống sau:
- Ông A ở cách vùng sâu vùng xa, cách trạm điện áp 50km mà không phải đóng tiền thuê bao lắp đặt, kéo dây điện,…
- Còn ông B ở ngay trung tâm đô thị, dùng điện cũng bằng mức giá tính tiền điện với ông A.
Làm thế nào mà có chuyện này xảy ra?
Cho nên, nếu bạn là ông A thì bạn đang cảm thấy hời. Còn nếu bạn là ông B, có phải là bạn đang trả thêm tiền điện “âm thầm” vì bị cào bằng cho ông A không? Bạn đang hời hay đang lỗ nhỉ?
Vậy thì lợi ích của biểu giá điện 2 thành phần đó là:
- Minh bạch: tách riêng “tiền hạ tầng” và “tiền tiêu thụ”.
- Công bằng: hộ dùng nhiều sẽ gánh chi phí hệ thống nhiều hơn.
- Hóa đơn ổn định hơn với hộ dùng điện lớn, ông B không phải khiếu nại tiền điện tăng đột biến như trước nữa.
Hạn chế khi áp dự thảo giá điện 2 thành phần #
Dĩ nhiên là dù giá điện 2 thành phần là như thế nào thì nó cũng có vài điểm bất lợi:
- Hộ dùng ít điện sẽ chịu phí cố định cao, hóa đơn tính ra đắt hơn cả 1 giá và bậc thang (370k so với 260k cho 150 kWh).
- Người tiêu thụ ít cảm giác bị “ép trả tiền hạ tầng” dù không dùng nhiều. Ông A sẽ không thoải mái nữa đâu. Rồi ông A sẽ lên mạng mà bảo rằng tiền điện tăng đột biến cho mà xem.
Tóm lại: Đề xuất giá điện 2 thành phần này phù hợp với hộ tiêu thụ lớn, ổn định. Nhưng nó cũng bất lợi cho hộ ít người, dùng ít điện.
So sánh nhanh qua ví dụ 150 kWh & 400 kWh/tháng: #
| Cách tính | Hộ 150 kWh | Hộ 400 kWh | Ai có lợi | Ai bất lợi |
|---|---|---|---|---|
| 1 giá | 300.000đ | 800.000đ | Hộ dùng nhiều | Hộ dùng ít |
| Bậc thang | 260.000đ | 760.000đ | Hộ dùng ít, tiết kiệm | Hộ dùng nhiều |
| 2 thành phần | 370.000đ | 820.000đ | Hộ dùng nhiều, ổn định | Hộ dùng ít |
Lưu ý:
Đây là ví dụ mẫu dùng để minh họa, không phải là kịch bản tính toán thật.
Vì sao EVN chọn cơ chế tính tiền điện này? #
Xét về khía cạnh kinh doanh điện của EVN thì cách tính giá điện 2 thành phần có nhiều thuận lợi để:
- Ổn định nguồn thu cho ngành điện: Dù hộ dùng ít hay nhiều, ngành điện vẫn phải đầu tư hạ tầng, nên cần phí cố định.
- Khuyến khích sử dụng điện hợp lý: Người dân thấy rõ phần phí cố định + biến động, từ đó có động lực tiết kiệm.
- Giảm biến động hóa đơn: Hộ dùng nhiều sẽ không còn chịu mức giá “nhảy vọt” như bậc thang.
- Hỗ trợ lộ trình năng lượng tái tạo: Khi giá điện minh bạch, người dân dễ cân nhắc đầu tư điện mặt trời mái nhà, pin lưu trữ… để giảm hóa đơn dài hạn.
Bạn nên làm gì với cách tính tiền điện mới nhất này? #
Nếu bạn là Hộ ít người (1–2 người, người già, hộ nghèo):
- Có lẽ là bạn nên chọn giá bậc thang (nếu được) để tận dụng mức giá thấp ở bậc đầu.
- Với mức dùng dưới 150 kWh/tháng, bậc thang rẻ hơn 1 giá và 2 thành phần.
Còn khi bạn đang là Hộ đông người (gia đình 4–6 người, nhiều thiết bị điện):
- Thông thường tiêu thụ 300–500 kWh/tháng thì nếu muốn hóa đơn ổn định, dễ dự đoán → chọn đăng ký điện 1 giá.
- Nếu vẫn muốn tiết kiệm bằng cách điều chỉnh tiêu thụ → có thể giữ bậc thang nhưng chấp nhận hóa đơn có thể cao.
Vậy còn bạn là người thuê nhà trọ, căn hộ dịch vụ TPHCM, Hà Nội thì sao?
- Có lẽ là bạn thích hợp với làm điện 1 giá hơn vì minh bạch, dễ tính toán, tránh tình trạng chủ nhà áp sai bậc thang.
- Bạn dễ dự tính hóa đơn tiền điện cho dù có quyết định tăng giá điện mới nhất nào đi nữa.
Nếu bạn đang là Hộ kinh doanh nhỏ (tạp hóa, quán cà phê dùng điện sinh hoạt):
- Thực ra thì bạn phù hợp giá điện 2 thành phần hơn vì thường duy trì công suất ổn định, hóa đơn rõ ràng giữa phí hạ tầng và phí tiêu thụ.
- So sánh với giá điện kinh doanh thì bạn vẫn có lợi nhiều vì hóa đơn tiền điện ưu đãi.
Và với các chủ nhà villa, nhà có nhiều thiết bị (bể bơi, máy lạnh nhiều phòng):
- Chọn biểu giá điện 2 thành phần là hợp lý vì mức tiêu thụ cao, ổn định
- Việc tách phí hạ tầng giúp dự trù chi phí lâu dài minh bạch hơn.
Nhận định của DVN:
Không có loại giá điện nào “tốt nhất cho tất cả”, mà mỗi cơ chế có điểm lợi & bất lợi riêng. Điều quan trọng là bạn biết mình thuộc nhóm nào để chọn cơ chế tính phù hợp (nếu có thể).
Tại sao điều này lại quan trọng?
Từ việc hiểu biểu giá điện đúng đó, bạn có thể biến những lần cập nhật “giá điện mới nhất” thành lợi thế chứ không phải gánh nặng tài chính.
Những hiểu lầm phổ biến về giá điện #
Dù Bộ Công Thương đã nhiều lần công bố giá điện mới nhất, nhưng trong thực tế, không ít người dùng vẫn rơi vào “bẫy hiểu lầm”. Kết quả là họ cảm thấy hóa đơn điện tháng nào cũng bất ngờ, và cho rằng mình “luôn bị thiệt”.
Dưới đây là các hiểu lầm thường gặp mà DVN thấy ai cũng gặp. Chúng tôi cũng giới thiệu cho bạn các cách để bạn tránh bị mất tiền oan.
Hiểu lầm 1: Nhà nhiều người → chắc chắn bị thiệt với giá điện bậc thang #
Sự thật:
Giá điện bậc thang thiết kế để ưu tiên cho hộ dùng ít điện. Nếu gia đình bạn đông người (từ 4–6 người) và dùng khoảng 400 kWh/tháng, đúng là hóa đơn sẽ cao hơn hộ ít người.
Cách tránh thiệt:
Bạn có thể so sánh giá điện 1 giá và bậc thang để chọn cơ chế phù hợp. Với hộ đông người, đăng ký điện 1 giá thường ổn định, dễ dự đoán, tránh nhảy bậc quá nhanh.
Hiểu lầm 2: Điện 2 thành phần chỉ làm dân nghèo thêm khổ #
Sự thật:
Nhiều người nghe tới cụm từ “giá điện 2 thành phần là gì” thì nghĩ ngay đến việc phải trả thêm phí cố định hoặc là hiểu rằng EVN cố tình thu thêm phí để có lợi cho họ.
Nhưng thực ra cơ chế này ra đời để chia sẻ công bằng chi phí hệ thống: ai dùng nhiều trả nhiều, ai dùng ít trả ít.
Cách tránh thiệt:
- Nếu bạn là hộ tiêu thụ ít (dưới 150 kWh/tháng), nên giữ giá bậc thang để rẻ hơn.
- Nhưng nếu bạn là hộ có công suất dùng lớn, ổn định (như villa, hộ kinh doanh nhỏ), thì giá điện 2 thành phần giúp hóa đơn minh bạch và ổn định lâu dài.
Hiểu lầm 3: Cách tính tiền điện sinh hoạt quá phức tạp, chẳng cần quan tâm #
Sự thật:
Nhiều người mặc kệ, đến cuối tháng thấy hóa đơn tiền điện thì phàn nàn. Nhưng chính sự “lười quan tâm” này khiến bạn dễ bị tính sai hoặc không tận dụng được mức giá có lợi.
Cách tránh thiệt:
- Hãy tập thói quen kiểm tra hóa đơn hàng tháng, đặc biệt là so sánh tiền điện thực tế với biểu giá mà bạn đang áp dụng.
- Nếu thấy chênh lệch bất thường, bạn có thể yêu cầu kiểm tra lại công tơ hoặc xác minh cách áp dụng giá điện.
- Và nếu bạn vẫn chưa thấy phù hợp, hãy khiếu nại tiền điện tăng đột biến để đảm bảo quyền lợi của chính mình.
Hiểu lầm 4: “Giá điện mới nhất” lúc nào cũng chỉ có tăng #
Sự thật:
Giá điện được điều chỉnh dựa trên chi phí sản xuất, phân phối và chính sách hỗ trợ. Có thời điểm (như dịch COVID-19), người dân còn được giảm giá điện trong nhiều tháng.
Cách tránh thiệt:
- Đừng chỉ nhìn tiêu đề “tăng giá điện”, hãy đọc kỹ thông báo và kiểm tra mình thuộc bậc tiêu thụ nào hoặc cơ chế nào. Nhiều trường hợp, nhờ chính sách mới, hóa đơn của hộ ít người còn giảm so với trước.
- Đọc các bài phân tích chi tiết để hiểu đúng, thay vì chỉ đọc báo mạng “giật tít câu view”.
9 thói quen tiết kiệm điện mà bạn cần có #
Sau đây là tổng hợp 9 thói quen hữu ích dành cho bạn:
- Tắt thiết bị khi không dùng – đừng để TV, quạt, máy tính chạy “cho có”.
- Rút phích cắm khi không sử dụng lâu – chế độ chờ (standby) vẫn “ngốn” điện ngầm.
- Dùng đèn LED thay bóng sợi đốt/huỳnh quang – tiết kiệm 50–80% điện chiếu sáng.
- Đặt điều hòa ở 26–28°C, dùng thêm quạt – mát vừa đủ, giảm tải cho máy nén.
- Giặt đồ đủ tải, phơi nắng thay vì dùng máy sấy – mỗi lần giặt tiết kiệm 0,5–1 kWh.
- Nấu ăn tập trung một lần, tận dụng nồi cơm điện giữ ấm thay vì hâm đi hâm lại.
- Tủ lạnh luôn đủ 70–80% dung tích, không mở cửa lâu – tránh máy nén chạy liên tục.
- Hẹn giờ (timer) cho điều hòa, bình nóng lạnh, đèn sân vườn – tránh quên tắt.
- Kiểm tra dây điện, ổ cắm, thiết bị cũ – hỏng hóc, rò rỉ làm thất thoát điện.
Và dĩ nhiên là bạn nên theo dõi chỉ số công tơ hàng tuần – cả nhà dễ nhận ra khi mức tiêu thụ tăng bất thường.
Hiểu đúng giá điện để bớt căng thẳng mỗi khi có “giá điện mới” #
Việc tranh luận quanh giá điện 1 giá, điện bậc thang và điện 2 thành phần sẽ còn tiếp diễn. Nhưng quan trọng nhất là:
- Bạn đã biết rõ nguyên tắc vận hành của từng loại giá.
- Bạn đã nắm được mình được lợi – thiệt ở đâu để điều chỉnh hành vi tiêu thụ.
- Bạn có trong tay checklist tiết kiệm điện để giảm hóa đơn dù thuộc nhóm nào.
Suy cho cùng, thay vìbạn lo lắng “mỗi lần thay đổi lại bị thiệt”, hãy coi đó là cơ hội để:
- Cập nhật lại thói quen sử dụng điện của gia đình.
- So sánh và chọn cơ chế giá điện phù hợp (nếu có thể lựa chọn).
- Đầu tư lâu dài vào thiết bị tiết kiệm điện – lợi ích sẽ nhân lên theo năm.
